Eugeniusz Skrzypek – Mistrz Tradycji

O co chodzi w projekcie Mistrz Tradycji?

Celem projektu jest wspieranie procesu transmisji międzypokoleniowej w obrębie danej wspólnoty kulturowej przejawiającego się w bezpośrednim międzyludzkim przekazie wiedzy, umiejętności i funkcji (za MKiDN).

Kto został naszym Mistrzem Tradycji?

Eugeniusz Skrzypek! Od kilkunastu lat jest kapelmistrzem Orkiestry Dętej ze Zdziłowic, w której gra od najmłodszych lat. Z początku uczył się gry na klarnecie od ojca, który również grał w miejscowej orkiestrze, następnie od kapelmistrza Bronisława Dudki, którego bezpośrednio zastąpił w tej roli. Grywał również w wojsku, w orkiestrze garnizonowej. Jego styl jest unikatowy, ale bardzo charakterystyczny dla klarnecistów tradycyjnych lubelskich orkiestr, pełen improwizowanych ozdobników, poruszający się często w najwyższych rejestrach skali instrumentu. Posiada duże doświadczenie w zakresie nauki gry, jego uczniowie są w różnym wieku i pochodzą z całej Polski, z zagranicy (m.in. Francji, Niemiec), ale i samych Zdziłowic.

Kliknij i przeczytaj więcej o tradycjach orkiestrowych Zdziłowic

Polska część Roztocza w woj. lubelskim to obok Górnego Śląska kraina z największymi tradycjami orkiestrowymi. To tutaj najdłużej działały (i wciąż działają) małe, kilkunastoosobowe zespoły, wywodzące się z lokalnej społeczności i pełniące w ich życiu istotną rolę. Na przestrzeni ubiegłego wieku w tej okolicy co druga wieś miała swoją orkiestrę, do dziś przetrwało jedynie kilka z nich. W czasie pandemii orkiestry dęte przechodziły poważny kryzys. Okazji do grania było zdecydowanie mniej, pojawiły się problemy personalne. I bez tego orkiestry mierzą się z coraz mniejszym zainteresowaniem, coraz trudniej jest im pozyskać nowych muzyków, by utrzymać ciągłość składu, dlatego tak ważne jest zapewnienie im pokoleniowego zaplecza poprzez stworzenie odpowiedniej oferty edukacyjnej. Orkiestra Dęta ze Zdziłowic nie jest tu wyjątkiem. Jako jeden z ostatnich zespołów grających unikatowy, tradycyjny repertuar, została uhonorowana w 2021 roku Nagrodą im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej. Zespół funkcjonuje
nieprzerwanie od roku 1932 (obchodził w tym roku 90-lecie istnienia) i jest prawdziwym fenomenem w skali kraju – według najstarszych muzyków wiele utworów z początku jego działalności (w szczególności regionalnych podróżniaków, polek, oberków, walców) przetrwało w repertuarze do dziś, a jego instrumentarium i skład liczbowy pozostają niezmienne. Polska część Roztocza w woj. lubelskim to obok Górnego Śląska kraina z największymi tradycjami orkiestrowymi. To tutaj najdłużej działały (i wciąż działają) małe, kilkunastoosobowe zespoły, wywodzące się z lokalnej społeczności i pełniące w ich życiu istotną rolę. Na przestrzeni ubiegłego wieku w tej okolicy co druga wieś miała swoją orkiestrę, do dziś przetrwało jedynie kilka z nich. W czasie pandemii orkiestry dęte przechodziły poważny kryzys. Okazji do grania było zdecydowanie mniej, pojawiły się problemy personalne. I bez tego orkiestry mierzą się z coraz mniejszym zainteresowaniem, coraz trudniej jest im pozyskać nowych muzyków, by utrzymać ciągłość składu, dlatego tak ważne jest zapewnienie im pokoleniowego zaplecza poprzez stworzenie odpowiedniej oferty edukacyjnej. Orkiestra Dęta ze Zdziłowic nie jest tu wyjątkiem. Jako jeden z ostatnich zespołów grających unikatowy, tradycyjny repertuar, została uhonorowana w 2021 roku Nagrodą im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej. Zespół funkcjonuje
nieprzerwanie od roku 1932 (obchodził w tym roku 90-lecie istnienia) i jest prawdziwym fenomenem w skali kraju – według najstarszych muzyków wiele utworów z początku jego działalności (w szczególności regionalnych podróżniaków, polek, oberków, walców) przetrwało w repertuarze do dziś, a jego instrumentarium i skład liczbowy pozostają niezmienne. Orkiestra grała na wielu weselach i pogrzebach mieszkańców Zdziłowic, do dziś uświetnia też okoliczności państwowe i kościelne, okazjonalnie grywa również na potańcówkach. Przez długi czas muzycy rekrutowani byli spośród kolejnych pokoleń mieszkańców wsi, a naukę w formie przekazu bezpośredniego prowadził kapelmistrz oraz bardziej doświadczeni muzycy. W obecnym składzie niestety już tylko połowa muzyków pochodzi ze wsi Zdziłowice, podczas gdy w czasach jej świetności brakowało miejsc w składzie dla wszystkich chętnych. Gdyby historia ciągłego funkcjonowania orkiestr dętych na tych terenach miałaby się w tym miejscu zakończyć, byłoby to niepowetowaną stratą.

Obejrzyj film o naszym projekcie!

Co udało nam się osiągnąć w trakcie trwania projektu?

Zawiązała się stała grupa 11 młodych uczniów ze Zdziłowic i okolicy, która uczyła się zdziłowickiego repertuaru i stylu gry na cotygodniowych wtorkowych zajęciach
W instrumentarium znalazły się: trąbki, klarnet, saksofon, sakshorny altowe i tenorowe, puzon oraz baraban, czyli pełny skład tradycyjnej orkiestry dętej z Roztocza
Repertuar na zajęciach obejmował głównie tradycyjne melodie taneczne (oberki, polki, fokstroty) oraz melodie obrzędowe i religijne (ślubne podróżniaki, kolędy, pastorałki, pieśni majowe), a także orkiestrowe marsze niezbędne podczas oficjalnych uroczystości
Mała orkiestra zyskała oficjalną nazwę – ORKIESTRA PODRÓŻNIACY
Orkiestra Podróżniacy pod okiem Mistrza Tradycji zaczęła grywać podczas różnych okazji – na potańcówkach (w Lublinie, Zdziłowicach i na Festiwalu Fanfara w Hoszni Ordynackiej), dożynkach, przeglądach kolędowych, świętach. Udało im się nawet zagrać świąteczny spektakl w Polskim Radiu i zwyciężyć w konkursie RCKL Muzyczne Źródełko ze zdziłowicką polką „Stare buty”
Pomimo zakończenia projektu w grudniu 2023 r. mała orkiestra wciąż się uczy, gra i rozwija się
Podczas trwania projektu Eugeniusz Skrzypek spotykał się także z uczniami z całej Polski na warsztatach podczas Festiwalu Fanfara w Chłopkowie oraz w Warszawie w Ambasadzie Muzyki Tradycyjnej, przekazując tradycyjne zdziłowickie melodie

Mistrz z uczniami na Festiwalu Fanfara

Rezultaty zadania

Stworzenie potrzebnej oferty nauki gry na instrumentach dętych dla mieszkańców Zdziłowic i okolic w nawiązaniu do lokalnych tradycji, na terenach niegdyś słynących z orkiestr dętych
Ukształtowanie postaw chroniących własne dziedzictwo, wzmacniających poczucie więzi i poszanowania lokalnej i narodowej tradycji i dziedzictwa oraz zainspirowanie do dalszych działań w tym duchu
Podtrzymanie ciągłości tradycji orkiestrowej gry, a tym samym umożliwienie dalszego funkcjonowania Orkiestry Dętej ze Zdziłowic, laureata nagrody im. Oskara Kolberga 2022, jednego z ostatnich depozytariuszy muzyki Roztocza
Popularyzacja muzyki Orkiestry Dętej ze Zdziłowic wśród uczniów z całej Polski zainteresowanych nauką w trybie mistrz-uczeń
Dokumentacja procesu nauki, mająca zarówno znaczenie promocyjne dla dalszych działań edukacyjnych wokół Orkiestry Dętej ze Zdziłowic, jak i popularyzacyjne, prezentując wyjątkowość jej repertuaru i dbałość o jego przetrwanie
Dydaktyczne opracowanie unikatowego repertuaru orkiestry, który dotąd nie został ujęty w tej formie